Trong cuộc sống hiện đại, bất cứ ai cũng đều phải đối mặt với áp lực từ những khó khăn và thử thách trong công việc, học tập. Tuy nhiên, đôi khi áp lực cũng bắt nguồn từ gia đình. Áp lực gia đình là tất cả những tác động tiêu cực từ gia đình dẫn đến trạng thái căng thẳng, tâm trạng bi quan, buồn rầu, lo lắng và chán nản.

Thực tế, gia đình nào có những vấn đề và khó khăn riêng. Điều quan trọng nhất là tất cả mọi người đều có sự thấu hiểu, quan tâm và sẻ chia để cùng nhau vượt qua. Nếu áp lực kéo dài, cuộc sống gia đình khó giữ được sự hạnh phúc và hòa thuận.

Với sự phát triển của kinh tế – xã hội, tâm lý của con người cũng trở nên phức tạp hơn và bản thân chúng ta cũng phải đối mặt với nhiều cám dỗ. Chính vì vậy, cuộc sống gia đình sẽ phát sinh nhiều vấn đề hơn so với những thế hệ trước. Áp lực gia đình không được giải tỏa là nguồn cơn của nhiều hệ lụy như gia đình không đầm ấm, bạo lực gia đình hay nghiêm trọng hơn sẽ dẫn đến hiện tượng con cái sống tách biệt và xa cách với bố mẹ.

Áp lực gia đình đối với các bạn học sinh, sinh viên có thể bắt nguồn từ rất nhiều vấn đề khác nhau. Tuy nhiên, những nguyên nhân ấy sẽ có sự khác biệt tùy theo hoàn cảnh gia đình và tính cách của từng thành viên. Dưới đây là các nguyên nhân phổ biến nhất gây ra áp lực gia đình.

1. Áp lực về kinh tế gia đình

Có thể nói, tiền bạc là vấn đề dễ gây mâu thuẫn nhất trong các mối quan hệ. Trong gia đình cần phải chi tiêu cho sinh hoạt, chăm sóc con cái và những nhu cầu cần thiết khác. Nếu cả các cha mẹ không ổn định về tài chính và không cùng định hướng trong việc sử dụng nguồn tiền, sớm muộn sẽ xảy ra mâu thuẫn.

Mâu thuẫn về tài chính thường gây ra các vấn đề mặc cảm, tự ti ở các bạn trẻ. Mỗi lần các bạn xin tiền, hay chi phí gì đó cũng sẽ ngần ngại mà không dám bày tỏ. Điều đó cũng dẫn đến việc các bạn xa lánh bạn bè, luôn tỏ ra vui tươi mỗi lần từ chối các cuộc vui chơi những thực chất đang rất tủi thân.

2. Gia đình thiếu sự thấu hiểu và chia sẻ

Sự thấu hiểu và chia sẻ là chìa khóa cho một gia đình hạnh phúc. Khi thiếu đi yếu tố này, ba mẹ và chúng ta dễ xảy ra mâu thuẫn và dẫn đến áp lực gia đình. Thực tế, mỗi cá nhân đều có những định hướng, tư duy và quan niệm riêng nên đôi khi việc hòa hợp là không thể. Ngoài ra, khoảng cách thế hệ cũng là nguyên nhân cho việc không thể thấu hiểu nhau.

Nếu có sự thấu hiểu, chúng ta sẽ thẳng thắn trò chuyện với cha mẹ và tôn trọng quan điểm của nhau. Khi xảy ra vấn đề, gia đình sẽ là nơi cùng bàn bạc để tìm hướng giải quyết thích hợp nhất. Tuy nhiên nếu không có sự thấu hiểu mà lại cứng nhắc với quan điểm, quyết định của mình, không khí trong gia đình sẽ trở nên nặng nề và mệt mỏi.

3. Mâu thuẫn với người thân

Áp lực gia đình đôi khi xuất phát từ mâu thuẫn với người thân như cha mẹ, anh em, chú bác,… Mâu thuẫn thường xoay quanh những công việc gia đình như việc học hành, sửa sang nhà thờ, chu cấp cho ông bà,… Thực tế, mâu thuẫn là điều khó tránh khỏi và nếu không khéo léo xử lý, mâu thuẫn có thể bị đẩy đi quá xa dẫn đến xung đột và tạo áp lực trong gia đình.

4. Công việc của cha mẹ quá bận rộn và áp lực

Cân bằng giữa gia đình và việc học là vấn đề nan giải. Nếu tính chất học tập của chúng ta luôn bận rộn và áp lực, bạn sẽ không tránh khỏi những lời trách móc từ người thân trong gia đình. Trong trường hợp này, chúng ta nên chia sẻ để cha mẹ thấu hiểu, thông cảm. Ngoài ra, có thể tạo lòng tin và giúp gia đình an tâm hơn bằng cách thông báo rõ ràng giờ học, các cuộc hẹn với bạn bè,…

Việc học luôn được coi là thiết yếu với chúng ta nên việc chúng ta giảm thời gian học tập đôi khi không khả thi. Tuy nhiên, thay vì trách móc lẫn nhau, chúng ta nên trò chuyện để thấu hiểu và đồng cảm với cha mẹ, tránh tạo áp lực cho nhau.

5. Kỳ vọng quá lớn từ người thân

Có thể thấy, áp lực gia đình thường xuyên xảy ra ở trẻ em. Kỳ vọng quá lớn từ bố mẹ và người thân có thể khiến các bạn bị áp lực, căng thẳng khi học tập. Đứa trẻ nào cũng mong muốn bản thân được yêu thương và làm vui lòng bố mẹ. Tuy nhiên, năng lực của mỗi người là hoàn toàn khác nhau nên đôi khi bạn không đạt được kết quả xuất sắc trong học tập. Sự thất vọng của bố mẹ khiến bạn bị áp lực và rơi vào trạng thái u uất, buồn bã, bi quan, tuyệt vọng,…

Ngoài ra, người lớn cũng có thể bị áp lực quá mức do bố mẹ kỳ vọng quá cao vào con cái. Không ít người mong muốn con đạt được thành tựu lớn trong lĩnh vực và đầu tư cho con từ khi còn rất nhỏ. Nhưng sự kỳ vọng quá lớn như một tảng đá đè nặng lên vai khiến cho con cái luôn phải sống trong cảm giác lo lắng, áp lực và không thoải mái làm những gì mình thích.

8. Bất đồng quan điểm giữa các thế hệ

Giữa các thế hệ luôn có sự khác biệt về quan điểm sống và định hướng tương lai. Đây cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến mâu thuẫn, áp lực trong gia đình. Bất đồng quan điểm có thể xảy ra về những vấn đề như lựa chọn ngành học, công việc, kết hôn, cách chăm sóc nuôi dạy con, cách chi tiêu, tiết kiệm tiền, đầu tư,…

Hiện nay, một số người vẫn giữ những quan niệm cổ hủ và lạc hậu. Họ áp đặt con cháu phải nghe theo để tránh xui xẻo và những tình huống ngoài ý muốn. Tuy nhiên, sự vô lý của những quan niệm này sẽ dẫn đến xung đột, mâu thuẫn giữa các thế hệ và hậu quả là gây ra áp lực trong gia đình.

9. Cha mẹ độc hại

Cha mẹ độc hại là nguyên nhân gây áp lực gia đình cho con cái. Hiểu nôm na đây là kiểu cha mẹ luôn có những lời nói, hành vi cực đoan, không phù hợp trong cách giáo dục khiến trẻ bị tổn thương sâu sắc. Ở nước ta, kiểu cha mẹ độc hại thường gặp nhất là “cha mẹ kiểm soát”.

Đối với người Việt, con cái phải vâng lời bố mẹ và đề cao chữ hiếu. Những hành vi như tranh luận, phản biện lại quan điểm của bố mẹ đều bị cho là bất hiếu và hỗn hào. Đặc điểm chung của kiểu cha mẹ này là kiểm soát mọi thứ trong cuộc sống của con và ép buộc con phải đưa ra quyết định theo ý muốn của bản thân.

Sống chung với cha mẹ độc hại chính là nguyên nhân của áp lực gia đình. Về lâu dài, con trẻ sẽ phải đối mặt với những ảnh hưởng nặng nề về tâm lý và thể chất.

Gia đình vốn dĩ là chỗ dựa tinh thần cho mỗi người. Vì vậy, khi áp lực xuất phát từ gia đình, không ít người cảm thấy hoang mang và mơ hồ. Nếu đang phải đối mặt với tình trạng này, bạn có thể thử một cách sau để vượt qua áp lực.

1. Thẳng thắn chia sẻ với người thân

Thẳng thắn chia sẻ là cách đơn giản nhất để gỡ bỏ vướng mắc và hòa giải mâu thuẫn. Trong cuộc sống gia đình, đôi khi những vấn đề rất nhỏ cũng có thể tạo ra áp lực và sự xa cách nếu các thành viên thiếu sự sẻ chia. Nếu bạn đời quá bận rộn với công việc hoặc thiếu trách nhiệm với gia đình, bạn nên bình tĩnh trao đổi và đề nghị đối phương thay đổi.

Ngoài ra, nếu có mâu thuẫn với người thân, nên tìm cách hòa giải. Mâu thuẫn thường không mang đến kết cục tốt, ngược lại còn gây ra tâm trạng nặng nề và sự ngột ngạt, bí bách. Tìm cách hòa giải sẽ giúp mọi người trong gia đình hiểu nhau hơn và biết thông cảm, thấu hiểu cho đối phương.

Nếu con trẻ bị áp lực do kỳ vọng quá lớn từ gia đình, nên tìm cách nói chuyện để bố mẹ hiểu rằng, con đã rất cố gắng nhưng năng lực của con không thể so sánh với những học sinh ưu tú khác. Bên cạnh đó, có thể bày tỏ nguyện vọng được phát triển thế mạnh của bản thân như các môn thể thao, vẽ tranh, âm nhạc,…

2. Học cách thấu hiểu và đồng cảm

Trong cuộc sống, ai cũng có những vấn đề riêng. Vì trải nghiệm cuộc sống khác nhau nên mỗi người sẽ có cảm nhận, cách suy nghĩ và định hướng riêng. Thay vì áp đặt mọi người phải thay đổi, nên cùng nhau chia sẻ để thấu hiểu hơn cảm nhận của đối phương.

Sự thấu hiểu là chìa khóa toàn năng cho một cuộc hôn nhân hạnh phúc. Khi hiểu nhau hơn, các thành viên trong gia đình mới chấp nhận hòa giải, gạt bỏ mâu thuẫn và cùng nhau xây dựng cuộc sống tốt đẹp. Hãy nhớ rằng, cảm nhận của mỗi người là không giống nhau và bạn không thể hiểu được cảm xúc của người khác. Vì vậy, hãy học cách bao dung và thấu hiểu với những người mà mình yêu thường.

3. Nỗ lực xây dựng cuộc sống

Áp lực gia đình là một phần tất yếu mà bản thân mỗi người phải đối mặt. Để giải tỏa áp lực, nên nỗ lực xây dựng cuộc sống tốt đẹp hơn. Khi đời sống được nâng cao, những mâu thuẫn trong gia đình sẽ giảm dần, từ đó tạo cho mọi người tâm trạng vui vẻ, thoải mái và giảm thiểu tối đa những xung đột không đáng có.

Để xây dựng cuộc sống tốt đẹp hơn, bố mẹ cần nỗ lực làm việc và tìm cách thấu hiểu tâm lý con cái. Bên cạnh đó, con cũng cần hiểu tâm lý của bố mẹ, biết thay đổi những tính cách chưa tốt, nỗ lực học tập và bày tỏ lòng biết ơn với ông bà, bố mẹ qua những hành động nhỏ nhất.

Khi cuộc sống trở nên tốt đẹp hơn, các thành viên trong gia đình sẽ tránh khỏi cảm xúc và suy nghĩ tiêu cực. Thay vào đó là cảm xúc vui vẻ, hạnh phúc và lạc quan. Điều này có vai trò rất quan trọng trong việc giữ hòa khí gia đình và giảm thiểu mâu thuẫn, xung đột.

4. Biết cách chăm sóc bản thân

Áp lực gia đình kéo dài ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe. Bên cạnh nỗ lực cải thiện cuộc sống, bạn cần biết cách chăm sóc bản thân. Bởi các vấn đề sức khỏe không chỉ khiến bạn mệt mỏi mà còn gia tăng áp lực tài chính và tạo không khí nặng nề trong gia đình.

Dù bận rộn với công việc và chăm sóc con cái, hãy đảm bảo bản thân được ngủ đủ 7 – 8 giờ mỗi ngày. Bên cạnh đó, cần ăn uống đủ bữa, chế độ ăn cung cấp đầy đủ dinh dưỡng và tập thể dục ít nhất 3 buổi/ tuần. Thực tế, rất nhiều người bị suy nhược cơ thể, mất ngủ, stress,… do phải đối mặt với áp lực gia đình. Tuy nhiên, các vấn đề sức khỏe có thể khiến cho áp lực tăng cao và rất dễ gây ra các bệnh tâm lý.

5. Trang bị cho bản thân những kỹ năng giảm căng thẳng

Trong cuộc sống gia đình, việc đối mặt với áp lực là điều khó tránh khỏi. Đôi khi những nỗ lực của bạn không đi đến hòa giải mà khiến cho mọi người trở nên mệt mỏi và xa cách hơn. Trong trường hợp này, nên trang bị cho bản thân những kỹ năng kiểm soát căng thẳng để giữ tâm lý và tinh thần ổn định.

Nếu quá áp lực, bạn có thể áp dụng một số cách đơn giản như ngủ đủ giấc, tập yoga, ngồi thiền, nghe nhạc, đọc sách, chăm sóc cây cối, thú nuôi hoặc dành cho bản thân chuyến đi du lịch ngắn ngày. Những hoạt động này sẽ giúp giảm giải tỏa áp lực và suy nghĩ một cách tích cực hơn.

Mặc dù các biện pháp giảm căng thẳng không giải quyết triệt để áp lực gia đình nhưng góp phần giảm thiểu những tình huống xung đột và cảm xúc quá khích. Đây là bước đầu giúp bạn thay đổi suy nghĩ và nhìn nhận mọi việc khách quan hơn. Qua đó có thể tìm ra những giải pháp phù hợp giúp giải quyết mâu thuẫn và xây dựng không khí gia đình hạnh phúc.

6. Học cách sống chung với áp lực

Đôi khi, bạn không thể thay đổi người thân trong gia đình – đặc biệt là những người không cùng thế hệ. Vì vậy, cần phải học cách sống chung với áp lực. Áp lực gia đình là nguyên nhân dẫn đến căng thẳng và nhiều vấn đề tâm lý. Tuy nhiên nếu biết cách điều chỉnh, bạn có thể giảm thiểu ảnh hưởng của những vấn đề này.

Nếu áp lực gia đình liên quan đến quan niệm cổ hủ của bố mẹ vợ/chồng, hai vợ chồng nên xem xét việc ở riêng nếu không thể hòa giải. Trong trường hợp bố mẹ kỳ vọng quá lớn vào con cái, hãy thẳng thắn nói ra suy nghĩ của bản thân. Bố mẹ có thể không chấp nhận và trách móc nhưng bạn nên bỏ ngoài tai và tập trung vào cuộc sống của bản thân.

Nếu áp lực xuất phát từ việc sống chung với bố mẹ độc hại, nên dọn ra ở riêng để tránh sự kiểm soát quá mức. Tuy nhiên trong trường hợp chưa có đủ khả năng, bạn cần phải học cách sống chung với áp lực. Bạn có thể tham khảo một số cách xử lý khi có bố mẹ độc hại để tìm ra giải pháp riêng cho bản thân.

7. Tâm lý trị liệu

Đối mặt với áp lực gia đình thực sự không dễ dàng. Nếu đã thử nhiều cách nhưng không có kết quả, bạn nên xem xét sử dụng dịch vụ tâm lý trị liệu.

Những áp lực trong gia đình không thể hòa giải lâu ngày có thể tích tụ tạo thành khủng hoảng tâm lý lớn như trầm cảm, rối loạn lo âu, rối loạn cảm xúc, stress… Bởi vậy, nếu cần thiết, bạn nên gặp chuyên gia tâm lý trị liệu để được lắng nghe và đồng hành giúp bạn giải tỏa áp lực trong gia đình, kiểm soát cảm xúc, xử lý tình huống một cách đúng đắn và cải thiện mối quan hệ trong gia đình để giảm thiểu những xung đột.