Có thể bạn đã từng có những giây phút mơ màng, không còn nhận thức được những gì đang xảy ra và cảm thấy như bản thân mình đang bị tách biệt với thế giới xung quanh khi làm việc quá căng thẳng. Rối loạn đa nhân cách cũng là một dạng tách biệt với môi trường xung quanh nhưng nghiêm trọng hơn. Đây là một quá trình tâm thần khiến bạn mất kết nối với suy nghĩ, ký ức, cảm xúc, hành động hoặc nhân cách của chính mình.

Người bệnh có thể đã gặp phải một số sang chấn trong quá khứ và phải bảo vệ bản thân bằng cách tách mình ra khỏi những trải nghiệm quá bạo lực hoặc quá đau đớn. Họ tách mình khỏi tình huống gây căng thẳng bằng cách tạo ra những nhân cách khác nhau để thay mình giải quyết những căng thẳng, đau buồn trong cuộc sống.

Các nhân cách không phải một nhân cách hoàn chỉnh mà chỉ là những mảnh tính cách rời rạc. Thường sẽ có một nhân cách chính mang tên thật của bệnh nhân. Tuy nhiên, nhân cách chính thường không biết đến sự hiện diện của các nhân cách khác mà chỉ nhận thức được sự có mặt của những nhân cách này khi được mọi người xung quanh kể lại.

Những nhân cách khác nhau có tuổi, giới tính hoặc thậm chí là chủng tộc riêng. Mỗi nhân cách có tư thế, cử chỉ và cách nói chuyện riêng biệt. Ngoài những nhân cách là người, bệnh nhân có thể có những nhân cách là động vật.

Quá trình một nhân cách chiếm quyền kiểm soát hành vi và suy nghĩ của bệnh nhân gọi là quá trình chuyển đổi. Việc chuyển đổi có thể mất vài giây, vài phút hoặc có khi đến vài ngày. Kích thích từ môi trường hoặc các sự kiện trong cuộc sống có thể là yếu tố khởi phát cho việc chuyển đổi giữa các nhân cách xảy ra.

Ban đầu, người bệnh có thể chỉ thể hiện 2 – 4 nhân cách khi được thăm khám. Tuy nhiên, sau một thời gian chữa trị, bác sĩ có thể tìm ra trung bình từ 13 – 15 nhân cách. Cũng có trường hợp người bệnh có tới hơn 100 nhân cách.

Việc xác định tính xác thực của bệnh rối loạn đa nhân cách rất khó khăn. Nhiều người cho rằng chứng rối loạn đa nhân cách chỉ do sự hoang tưởng của người bệnh. Một số chuyên gia lại cho rằng chứng này là một nhánh của bệnh rối loạn nhân cách ranh giới. Thống kê cho thấy tỷ lệ mắc rối loạn đa nhân cách là từ 0,01% đến 1% dân số thế giới. Và tỷ lệ mắc bệnh ở nữ so với nam là 5/1

Bệnh rối loạn đa nhân cách đặc biệt dễ phát triển trong những năm đầu đời. Trẻ bị bỏ bê hoặc lạm dụng về mặt tâm lý, tình dục hay thân thể trong giai đoạn này rất dễ bị ảnh hưởng đến quá trình phát triển nhân cách. Có đến 99% người mắc chứng rối loạn đa nhân cách từng bị lạm dụng liên tục, quá sức chịu đựng và ảnh hưởng đến tính mạng ở giai đoạn phát triển nhạy cảm (trước 9 tuổi).

Nhân vật Kevin Wendell Crumb trong phim Split cũng từng trải qua một tuổi thơ dữ dội với những tổn thương tâm lý dai dẳng đến khi trưởng thành. Anh chàng này mắc chứng rối loạn đa nhân cách và có tới 24 nhân cách vì bị mẹ của mình đánh đập, trừng phạt quá tàn nhẫn khi chỉ mới 3 tuổi.

Các nghiên cứu cho thấy trong những gia đình ba mẹ quá hung dữ hay biến động bạo lực, con cái có nguy cơ bị rối loạn đa nhân cách.

Bạn hãy tự quan sát bản thân và nhờ những người xung quanh quan sát cùng để xem mình có những triệu chứng sau đây không:

1. Có nhiều nhân cách khác nhau:

Triệu chứng đặc trưng của bệnh rối loạn đa nhân cách là sự hiện diện của ít nhất hai nhân cách riêng biệt liên tục kiểm soát hành vi của một người.

2. Có những khoảng trống trong ký ức:

Bệnh nhân khi ở nhân cách này sẽ không nhớ được những hành vi và lời nói của bản thân khi ở nhân cách khác. Bệnh nhân thường có những khoảng đen trong ký ức và nghĩ rằng mình đã ngủ trong những khoảng thời gian đó.

4. Có nhiều nhân cách khác nhau:

Triệu chứng đặc trưng của bệnh rối loạn đa nhân cách là sự hiện diện của ít nhất hai nhân cách riêng biệt liên tục kiểm soát hành vi của một người.

5. Có những khoảng trống trong ký ức:

Bệnh nhân khi ở nhân cách này sẽ không nhớ được những hành vi và lời nói của bản thân khi ở nhân cách khác. Bệnh nhân thường có những khoảng đen trong ký ức và nghĩ rằng mình đã ngủ trong những khoảng thời gian đó.

6. Quên thông tin cá nhân:

Những bệnh nhân bị rối loạn đa nhân cách cũng có thể quên những thông tin cá nhân quan trọng của mình như nơi làm việc, sở thích cá nhân, nơi sống…

Bên cạnh việc có nhiều nhân cách và mỗi nhân cách lại có những hành vi rất khác nhau, người bị rối loạn đa nhân cách còn có thể gặp một số vấn đề tâm thần khác như:

• Trầm cảm

• Muốn tự tử

• Rối loạn ăn uống

• Cảm thấy bị cưỡng chế

• Liên tục thay đổi cảm xúc

• Lạm dụng rượu và ma túy

• Ảo giác thính giác và thị giác

• Bị lo lắng, hoảng loạn và các chứng ám ảnh

• Bị rối loạn giấc ngủ (mất ngủ, sợ bóng tối hay mộng du)

Các triệu chứng khác của rối loạn đa nhân cách có thể bao gồm đau đầu, mất trí nhớ, mất nhận thức về thời gian, lơ mơ và có “trải nghiệm thoát xác”.

Một số triệu chứng của chứng rối loạn đa nhân cách có thể ảnh hưởng tới cuộc sống của người bệnh như sau:

1. Rối loạn giải thể nhân cách:

Bệnh rối loạn giải thể nhân cách là cảm giác bạn không còn ở trong cơ thể mình cảm giác như mình không còn là chính mình mà là một người khác. Đây thường được gọi là “trải nghiệm thoát xác” và khiến bạn không thể tập trung vào công việc mình đang làm.

2. Tri giác sai thực tại:

Đây là cảm giác thế giới và mọi cảnh vật xung quanh không có thật hoặc rất mờ ảo.

3. Quên thông tin quan trọng:

Đôi khi người rối loạn đa nhân cách quên thông tin cá nhân của mình hay quên nội dung của một cuộc nói chuyện quan trọng dù đã từng tham gia cuộc trò chuyện ấy.

4. Nhầm lẫn hay thay đổi nhân cách bản thân:

Bệnh nhân có thể gặp khó khăn trong việc xác định những mối quan tâm, quan điểm chính trị, tôn giáo, xã hội, xu hướng tình dục, tham vọng nghề nghiệp của mình. Ngoài ra, người bệnh còn có thể gặp lẫn lộn về thời gian và địa điểm.

Hiện nay, các chuyên gia tâm lý thường áp dụng các phương pháp sau để điều trị bệnh đa nhân cách.

• Chữa bệnh đa nhân cách bằng liệu pháp phân tích tâm lý: Bác sĩ tâm lý sẽ hướng đến các nhân tố bên trong, giúp bệnh nhân hiểu rõ những cảm xúc của mình.

• Chữa bệnh đa nhân cách bằng liệu pháp nhận thức hành vi: Mục tiêu là hướng tới những khía cạnh đặc biệt như suy nghĩ, cảm xúc, hành vi, thái độ, tình trạng rối loạn nhân cách của người bệnh. Để làm được điều này bác sĩ sẽ sử dụng các phương pháp nhận thức, tâm lý trị liệu, phân tích nhận thức, hành vi biện chứng của người bệnh.

• Chữa bệnh đa nhân cách bằng liệu pháp cộng đồng: Tham gia khóa điều trị cộng đồng trong thời gian vài tháng, bệnh nhân sẽ được khuyến khích chia sẻ về những cảm xúc, hành vi của họ. Đồng thời, đưa ra cảm nhận của họ về những hành vi của người khác.

• Sử dụng thuốc: Thực tế thì không có loại thuốc cụ thể nào được phê duyệt để điều trị bệnh đa nhân cách. Tuy nhiên, có một số thuốc được sử dụng nhằm mục đích cân bằng lại hormone và hóa chất trong não. Cụ thể:

• Thuốc chống trầm cảm, cải thiện tâm trạng chán nản, ngăn ngừa nguy cơ tự tử hay làm những điều gây hại cho bản thân.

• Thuốc an thần dùng trong trường hợp rối loạn nhân cách hoang tưởng và rối loạn nhân cách phân liệt.

• Thuốc chống lo âu, chống kích động.